Atlantische haring - Vis van het jaar 2022

De Duitse Visserijvereniging eV (DAFV) is in overleg geweest met de Federaal Agentschap voor Natuurbehoud (BfN) en Vereniging van Duitse Scuba Divers (VDST) vastbesloten om de Atlantische haring te gebruiken (Clupea harengus) om in 2022 opnieuw te worden uitgeroepen tot vis van het jaar. Door de coronapandemie in 2021 was het niet mogelijk om de haring de aandacht en erkenning te geven die deze vissoort verdient. De Atlantische haring (Clupea harengus) is daarmee ook de vis van het jaar 2022.

Het onderzoek naar haring is de afgelopen jaren geïntensiveerd. De nieuwe bevindingen zullen - mogelijk ook door de benoeming van haring tot vis van het jaar 2021 - z. B. van het Thünen Instituut op een website en indrukwekkend gepresenteerd in een podcast (Climate Change and the Sea - The Baltic Sea Case, deel 1 en 2).

De situatie van de haring in de Oostzee is dit jaar weer verslechterd. De paaibiomassa van haring stabiliseert zich op een zeer laag niveau in de westelijke Oostzee. Voor de haring in de centrale Oostzee ziet het er echter nog slechter uit dan vorig jaar. Het zogenaamd opkomende jaar 2019 is waarschijnlijk niet zo groot als aanvankelijk werd aangenomen. Volgens de ICES zijn beide bestanden ondanks alle beperkingen nog steeds onderhevig aan overmatige visserijdruk. De aanvoer van haring in Duitsland is door de visserijbeperkingen bijna gehalveerd van 17.000 ton in 2018 naar 9.250 ton in 2019. Dit betekent dat het economische belang van haring in de kustgebieden ook afneemt, hoewel haring in 2020 nog de vierde meest populaire voedselvis in Duitsland was. Er moet dus worden voorzien in de vraag van import of visgronden die ver weg zijn. Zonder stabiele haringbestanden zal de kustvisserij in Mecklenburg-Voor-Pommeren in de nabije toekomst eindigen.

Verspreidingsgebied - Afbeelding: commons.wikimedia.org, Misigon

Naast de commerciële visserij zijn klimaatverandering en de daarmee gepaard gaande opwarming van de Oostzee een van de belangrijkste redenen voor de afnemende haringbestanden: warmer water zorgt ervoor dat haring eerder in het jaar paait en de larven sneller uitkomen. Op dit moment is het basisvoedsel, het zoöplankton (kleine kreeftachtigen), echter nog niet in voldoende hoeveelheden en in een eetbare maat beschikbaar voor de haringlarven. Dit is alleen het geval als de dagen langer worden - naarmate de haringlarven eerder arriveren, missen ze het vitale zoöplankton. De afnemende haringbestanden zullen naar verwachting ook verdere effecten hebben op het ecosysteem van de Oostzee, aangezien haring niet alleen een consument is, maar ook een belangrijke voedselbron voor andere soorten zoals kabeljauw, zeehonden en bruinvissen in dit watersysteem. De oppervlaktetemperatuur in februari 2020 was de hoogste in 30 jaar. Tegelijkertijd werd in 2020 het laagste aantal haringlarven in de afgelopen 30 jaar gerapporteerd. Volgens de wetenschap kan de opwarming van de Oostzee meer dan 50% van het zinkende nageslacht verklaren en moet daarom als de belangrijkste factor worden beschouwd. Een andere ernstige factor voor de haring is de overmatige toevoer van voedingsstoffen (eutrofiëring) naar de Oostzee en de Bodden-wateren. Dit overaanbod aan voedingsstoffen bevordert de groei van vrij zwevende algen in de Greifswalder Bodden en vermindert tegelijkertijd de lichtinval in diepere waterlagen. Zonder licht kunnen grotere planten niet meer groeien en de haringen missen daardoor het paaisubstraat dat nodig is voor de voortplanting. In de Greifswalder Bodden, een van de belangrijkste paaigebieden voor lentepaaiende haring, is de bedekking van de zeebodem met hogere waterplanten afgenomen tot ongeveer 7% van het oorspronkelijke areaal. De wetenschap is van mening dat een vermindering van de nutriëntentoevoer via de landbouw, bijvoorbeeld via de rivier de Peene tijdens het paaiseizoen, direct merkbare positieve effecten zou hebben op de verhoogde groei van algen.

Illustratie: DAFV, Eric Otten

Een ecosysteem zo groot als de Oostzee is onderhevig aan veel beïnvloedende factoren. De achteruitgang van de haring kan dan ook niet aan een bepaald aspect worden toegeschreven. In plaats daarvan moeten alle parameters in samenhang met elkaar worden bekeken en geëvalueerd. Het staat echter buiten kijf dat een van de bekendste en meest populaire voedselvissen - haring - in Duitsland wordt bedreigd. Er zijn verschillende oorzaken voor dit gevaar. Bovenal speelt klimaatverandering, met haar verstrekkende effecten op ecologische relaties, hier een beslissende rol. Met de haring als vis van het jaar 2022 willen we nog een jaar lang de veranderde leefomstandigheden en het enorme belang van deze vissoort in de kuststreken onder de aandacht brengen.

Bron: DAFV